کد مطلب:47134 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:42

گنجینه پرسمان » قرآن

از آية يازده سورة مباركة فصلت استفاده ميشود كه، خلقت آسمان بعد از خلقت زمين بوده است; و اين با ظاهر آية سي از سورة مباركة النازعات منافات دارد. لطفاً ضمن توضيح مطلب بفرمائيد چگونه اين آيات را ميتوان جمع كرد؟

خداوند متعال، ميفرمايد: ثُمَّ استَوَيَ اِلَي السَّمأِ وَهِيَ دُخانٌ فَقالَ لَها ولِلاْ ئَرْضِ ائْتيا طَوْعًا اَوْ كَرْهًا قالَتا اَتَيْنا طَـاغعين;(فصلت، 11) سپس بر آسمان كه در آن هنگام دودي بود به پرداخت و آن گاه به هر دو فرمود: چه بخواهيد و چه نخواهيد بايد تحت فرمان درآييد گفتند: به طوع و رغبت تحت فرمانيم. و نيز ميفرمايد: وَالاَرضَ بَعدَ ذَلِكَ دَحَغها;(نازعات، 30) و زمين را بعد از آن (آسمان) گسترده (است).

آية شريفة سي نازعات، تصريح دارد به اين كه خلقت زمين بعد از خلقت آسمان بوده است. اما آية شريفة يازده فصلت كه با ثم آغاز ميشود، اگر چه ظاهر عطف اين است كه خلقت آسمانها بعد از خلقت زمين بوده است، وليكن كلمة ثم كه بعديت را ميرساند، صرفاً بعديت در خبر را ميرساند، نه بعديت به حسب وجود و تحقق را. تصريح آيه سي نازعات مؤيد اين ادعا است.

در اين جا ممكن است پرسيده شود، در آية سي نازعات صحبت از خلقت زمين نيست، بلكه صبحت از گستردن آن است. در اين صورت اين آيه شريفه (سي نازعات) دلالت ندارد بر اين كه خلقت زمين بعد از آسمان بوده است.

در پاسخ ميگوييم: زمين، كروي شكل است، و گستردن آن به جز با خلقتش به اين شكل نميتواند باشد. علاوه بر اين، آيات مزبور بعد از گستردن زمين، به اخراج آب و چراگاه زمين و ريشه دار كردن كوههايش اشاره كرده است; واين عيناً همان مطلبي است كه در جملة: وجَعَلَ فيها رَوَسِيَ مِن فَوقِها وبـَرَكَ فيها وقَدَّرَ فيها اَقوَتَها;(فصلت، 10) و در زمين كوههاي ريشهدار قرار دارد كه قسمت بيرونياش سر به آسمان كشيده و نيز در زمين آن چه قوت و رزق هست ]در چهار فصل[ پديد آورده است. آمده است; چون در اين آيات قرار دادن كوهها در زمين و بركت دادن به زمين و تقدير ارزاق را با خلقت زمين يك جا بيان كرده، و سپس خلقت آسمان را با كلمة ثم به آن عطف نموده است. پس، ديگر نميتوانيم اين كلمه را به معناي بعديت زماني بگيريم.

به عبارت سادهتر: در آيات ده و يازده فصلت، كلمة ثم ظهور در اين دارد كه خلقت آسمانها بعد از زمين بوده، و در آيات سورة نازعات كلمة بعد ذلك نيز ظهور دارد در اين كه خلقت زمين (كه گفتيم با دحو و گستردن آن يكي است)، بعد از خلقت آسمانها است; ولي ظهور جملة بعد ذلك روشنتر و قويتر از ظهور كلمة ثم در بعديت است. واللّه اعلم(ر. ك: ترجمه الميزان، علامه طباطبايي(ره)، ج 17، ص 553 ـ 556، دفتر انتشارات اسلامي.)